Co znaczy Muzyka filmowa w twórczości Sergiusza Prokofiewa
Słownik: W czasach niemego filmu, rolę muzyki w filmie spełniały wykonywane w trakcie seansu utwory różnych kompozytorów albo improwizacje muzyków.Sergiusz Prokofiew jest jednym z pierwszych kompozytorów, który zajął się pisaniem całej muzyki do filmu.
Definicja:
W czasach niemego filmu, rolę muzyki w filmie spełniały improwizacje tak zwany taperów albo realizowane w trakcie seansu starsze utwory różnych kompozytorów, dobierane pod względem wyrazowym do charakteru filmu i momentu akcji. Niestety te utwory nie zawsze oddawały właściwy nastrój... W latach 20/30 XX w., zaczęto więc zamawiać u kompozytorów całe cykle utworów specjalnie przeznaczonych do konkretnego filmu. Sergiusz Prokofiew był jednym z pierwszych, nielicznych kompozytorów, którzy odważyli się podjąć trud napisania muzyki filmowej. Innymi, równie odważnymi, byli między innymi D. Szostakowicz (poprzez pewien czas był nawet taperem), A. Copland, A. Honegger, C. Saint-Saëns. Kina musiały stawać się coraz większe, gdyż trzeba było zapewnić miejsce nie tylko widzom, lecz także wykonawcom muzyki, a były to nieraz całe orkiestry symfoniczne (jak chociażby The London Symphony Orchestra). Od 1928 r. obecność wykonawców w czasie filmu przestawała być niezbędna, gdyż rozwój techniki umożliwił nagrywanie ścieżki dźwiękowej w optyczny sposób na taśmie, tuż w okolicy klatek obrazu. Dźwięk został kompletnie zsynchronizowany z obrazem. Muzyka filmowa Prokofiewa tworzona była właśnie w czasach tych zmian technologicznych i dlatego w jego twórczości pojawiają się utwory zarówno do wykonywania w kinie na żywo, jak i gotowe nagrania.
Pierwszym zamówieniem Prokofiewa był „Porucznik Kiże” w reżyserii Alexandra Faintsimmera, oparty na powieści Juri Tynianova. Muzyka powstała w 1933 r., a video ukazał się rok później. Była to zabawna komedia satyryczna. Akcja odbywa się w czasach reżimu cara Pawła I. Car zostaje gwałtownie wyrwany ze snu na skutek wrzasku kochanka służącej, który nie spodziewał się uszczypnięcia w pupę zadanego mu w czasie zalotów. Rozgniewany Paweł I żąda ukarania sprawczyni całego zajścia. By uniknąć kary, wykorzystywana zmyśla, iż kochanek był członkiem sztabu wojskowego. Car zapowiada, iż oficer ten trafi na Syberię, jednak po chwili rozmyśla się i postanawia mianować go dowódcą całej armii. W całą tą sprawę zostaje wplątany Porucznik Kiże, i to on staję się tym zmyślonym oficerem, którego krzyk zrobił całe zamieszanie. Tak oto sytuacja i widzimisie cara tworzy bohaterów w Rosji. Oczywiście video ten nie był dobrze przyjęty (poprzez władzę w komunistycznym ZSRR.
W 1936 r. Prokofiew skomponował muzykę do nieskończonego filmu Michaiła Romma „Dama Pikowa”. Operował w niej różnorodnymi brzmieniami, skład orkiestry był bardzo rozbudowany, obejmował: 2 flety, 2 oboje, rożek angielski, 2 klarnety, klarnet basowy, saksofon altowy, saksofon barytonowy, 2 fagoty, 4 rogi, 2 trąbki, 3 puzony, tubę, kotły, instrumenty perkusyjne (tamburyn, werbel, talerze, ogromny bęben), harfę, celeste, fortepian i smyczki. Mimo nieukończenia filmu, „Dama Pikowa” ujrzała światło dzienne (i sztuczne, w salach koncertowych).
Następnym filmem ze ścieżką muzyczną Prokofiewa był „Aleksander Newski” Siergieja M. Eisensteina. Był to dopiero drugi video z nagranym dźwiękiem tego reżysera. video „Aleksander Newski” powstał na zamówienie partii, opowiada wydarzenia z roku 1242, kiedy to książe włodzimierski Aleksander Jarosławicz, zwany Newskim, pokonał na skutym lodem Jeziorze Czudzkim (Pejpus) wojska zakonu krzyżackiego. Był to monumentalny jak na owe czasy i warunki rosyjskie video kostiumowy, stanowiący syntezę obrazu, słowa i muzyki, nazwany (poprzez Eisensteina mianem ‘filmowej opery’. Muzyka jest przeznaczona na mezzosopran, chór i orkiestrę symfoniczną. Prokofiew nie mógł wykorzystać zbyt dużej orkiestry z racji na rozmiar studia nagraniowego. Zresztą i tak na podstawie nagrania ciężko było powiedzieć jaki jest skład. W 1986 r. William Brohn zrekonstruował partyturę rozszerzając skład instrumentalny. Charakterystyczne są potężnie brzmiące trąby i chóry ilustrujące sceny bitwy. Śpiew jest oczywiście w języku rosyjskim. video ten spotkał się z sporym uznaniem i pozytywnym przyjęciem - w Rosji w tym czasie panowały nastroje antyniemieckie. Jednak po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow został zdjęty z ekran kin (z wiadomych powodów). Jak się później okazało, na niezbyt długo, gdyż przyjaźń rosyjsko-niemiecka szybko się zakończyła.
W latach 1941-42 posypały się zamówienia na muzykę filmową Prokofiewa. Współpracę zaproponowali mu: Alexander Gendelstein („Lermontow”, nieskończony), Alexander Faintsimmer („Kotowski”), Igor Savchenko („Partyzanci na stepach Ukrainy”) i Abram Room („Tonia”). Do wszystkich tych videoów Prokofiew napisał utwory na ogromną orkiestrę symfoniczną. W 1942 r. Sergiusz rozpoczął również prace nad muzyką do następnego historycznego filmu Siergieja Eisensteina „Iwan Groźny”. video ten został zamówiony (poprzez zadowoloną z poprzedniego dzieła partię. Złożona jest z trzech części (trzecia niedokończona). Pierwsza część pokazywała cara Ivana IV Groźnego jako wielkiego męża stanu – twórcę nowożytnego państwa rosyjskiego, Stalinowi bardzo się to spodobało i utożsamiał się z tą postacią. Druga część „Spisek bojarów” nakręcona w 1946 r. już nie była dla niego tak wygodna. Przedstawiała okrucieństwa i dokonywane (poprzez Ivana zbrodnie. Analogie do wydarzeń ówczesnych nie pozwoliły otrzymać się filmowi na ekrany kin aż do 1958 roku – 60 rocznicy urodzin Eisensteina (reżyser nie doczekał tej chwili, zmarł 10 lat przedtem). Muzyka Prokofiewa do „Iwana Groźnego” złożona jest z 13 części przedstawiających poszczególne fazy i epizody z życia Ivana, między innymi „Dzieciństwo Ivana”, „Koronacja i ślub”, „Pożar”, „Na polskim dworze”, „Morderstwo w katedrze”... Pojawia się chór, solowe role wokalne posiada alt i bas. Instrumentarium jest bardzo rozbudowane: 2 flety, flet piccolo, 2 oboje, rożek angielski, 3 klarnety, klarnet w Es, klarnet basowy, 3 saksofony, 3 fagoty, kontrafagot, 4 rogi, 5 trąbek, 3 puzony, 2 tuby, kotły, instr. perk. (trójkąt, werbel, tamburyn, talerze, ogromny bęben, tam-tam, bicz (!), dzwony, ksylofon), 2 harfy, fortepian i smyczki. Muzyka Prokofiewa doskonale współgra z grą świateł, dopracowaną kompozycją zdjęć Eduarda Tisse i montażem Eisensteina.
Kompozytor taki jak Prokofiew, mający wiele doświadczenia w dziedzinie ruchu scenicznego, baletu (współpracował z Diagilewem), nadawał się doskonale na kompozytora muzyki filmowej. Od około 1932 roku w twórczości Prokofiewa widać wyraźny zwrot w stronę tematyki historycznej i idei komunistycznych, co doskonale pokryło się z zapotrzebowaniami filmu ZSRR
Pierwszym zamówieniem Prokofiewa był „Porucznik Kiże” w reżyserii Alexandra Faintsimmera, oparty na powieści Juri Tynianova. Muzyka powstała w 1933 r., a video ukazał się rok później. Była to zabawna komedia satyryczna. Akcja odbywa się w czasach reżimu cara Pawła I. Car zostaje gwałtownie wyrwany ze snu na skutek wrzasku kochanka służącej, który nie spodziewał się uszczypnięcia w pupę zadanego mu w czasie zalotów. Rozgniewany Paweł I żąda ukarania sprawczyni całego zajścia. By uniknąć kary, wykorzystywana zmyśla, iż kochanek był członkiem sztabu wojskowego. Car zapowiada, iż oficer ten trafi na Syberię, jednak po chwili rozmyśla się i postanawia mianować go dowódcą całej armii. W całą tą sprawę zostaje wplątany Porucznik Kiże, i to on staję się tym zmyślonym oficerem, którego krzyk zrobił całe zamieszanie. Tak oto sytuacja i widzimisie cara tworzy bohaterów w Rosji. Oczywiście video ten nie był dobrze przyjęty (poprzez władzę w komunistycznym ZSRR.
W 1936 r. Prokofiew skomponował muzykę do nieskończonego filmu Michaiła Romma „Dama Pikowa”. Operował w niej różnorodnymi brzmieniami, skład orkiestry był bardzo rozbudowany, obejmował: 2 flety, 2 oboje, rożek angielski, 2 klarnety, klarnet basowy, saksofon altowy, saksofon barytonowy, 2 fagoty, 4 rogi, 2 trąbki, 3 puzony, tubę, kotły, instrumenty perkusyjne (tamburyn, werbel, talerze, ogromny bęben), harfę, celeste, fortepian i smyczki. Mimo nieukończenia filmu, „Dama Pikowa” ujrzała światło dzienne (i sztuczne, w salach koncertowych).
Następnym filmem ze ścieżką muzyczną Prokofiewa był „Aleksander Newski” Siergieja M. Eisensteina. Był to dopiero drugi video z nagranym dźwiękiem tego reżysera. video „Aleksander Newski” powstał na zamówienie partii, opowiada wydarzenia z roku 1242, kiedy to książe włodzimierski Aleksander Jarosławicz, zwany Newskim, pokonał na skutym lodem Jeziorze Czudzkim (Pejpus) wojska zakonu krzyżackiego. Był to monumentalny jak na owe czasy i warunki rosyjskie video kostiumowy, stanowiący syntezę obrazu, słowa i muzyki, nazwany (poprzez Eisensteina mianem ‘filmowej opery’. Muzyka jest przeznaczona na mezzosopran, chór i orkiestrę symfoniczną. Prokofiew nie mógł wykorzystać zbyt dużej orkiestry z racji na rozmiar studia nagraniowego. Zresztą i tak na podstawie nagrania ciężko było powiedzieć jaki jest skład. W 1986 r. William Brohn zrekonstruował partyturę rozszerzając skład instrumentalny. Charakterystyczne są potężnie brzmiące trąby i chóry ilustrujące sceny bitwy. Śpiew jest oczywiście w języku rosyjskim. video ten spotkał się z sporym uznaniem i pozytywnym przyjęciem - w Rosji w tym czasie panowały nastroje antyniemieckie. Jednak po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow został zdjęty z ekran kin (z wiadomych powodów). Jak się później okazało, na niezbyt długo, gdyż przyjaźń rosyjsko-niemiecka szybko się zakończyła.
W latach 1941-42 posypały się zamówienia na muzykę filmową Prokofiewa. Współpracę zaproponowali mu: Alexander Gendelstein („Lermontow”, nieskończony), Alexander Faintsimmer („Kotowski”), Igor Savchenko („Partyzanci na stepach Ukrainy”) i Abram Room („Tonia”). Do wszystkich tych videoów Prokofiew napisał utwory na ogromną orkiestrę symfoniczną. W 1942 r. Sergiusz rozpoczął również prace nad muzyką do następnego historycznego filmu Siergieja Eisensteina „Iwan Groźny”. video ten został zamówiony (poprzez zadowoloną z poprzedniego dzieła partię. Złożona jest z trzech części (trzecia niedokończona). Pierwsza część pokazywała cara Ivana IV Groźnego jako wielkiego męża stanu – twórcę nowożytnego państwa rosyjskiego, Stalinowi bardzo się to spodobało i utożsamiał się z tą postacią. Druga część „Spisek bojarów” nakręcona w 1946 r. już nie była dla niego tak wygodna. Przedstawiała okrucieństwa i dokonywane (poprzez Ivana zbrodnie. Analogie do wydarzeń ówczesnych nie pozwoliły otrzymać się filmowi na ekrany kin aż do 1958 roku – 60 rocznicy urodzin Eisensteina (reżyser nie doczekał tej chwili, zmarł 10 lat przedtem). Muzyka Prokofiewa do „Iwana Groźnego” złożona jest z 13 części przedstawiających poszczególne fazy i epizody z życia Ivana, między innymi „Dzieciństwo Ivana”, „Koronacja i ślub”, „Pożar”, „Na polskim dworze”, „Morderstwo w katedrze”... Pojawia się chór, solowe role wokalne posiada alt i bas. Instrumentarium jest bardzo rozbudowane: 2 flety, flet piccolo, 2 oboje, rożek angielski, 3 klarnety, klarnet w Es, klarnet basowy, 3 saksofony, 3 fagoty, kontrafagot, 4 rogi, 5 trąbek, 3 puzony, 2 tuby, kotły, instr. perk. (trójkąt, werbel, tamburyn, talerze, ogromny bęben, tam-tam, bicz (!), dzwony, ksylofon), 2 harfy, fortepian i smyczki. Muzyka Prokofiewa doskonale współgra z grą świateł, dopracowaną kompozycją zdjęć Eduarda Tisse i montażem Eisensteina.
Kompozytor taki jak Prokofiew, mający wiele doświadczenia w dziedzinie ruchu scenicznego, baletu (współpracował z Diagilewem), nadawał się doskonale na kompozytora muzyki filmowej. Od około 1932 roku w twórczości Prokofiewa widać wyraźny zwrot w stronę tematyki historycznej i idei komunistycznych, co doskonale pokryło się z zapotrzebowaniami filmu ZSRR
- Dodano:
- Autor:
Pisarz