Co znaczy Architektura wnętrz gabinetów medycznych.

W czasach, kiedy pacjent wybiera lekarza, wizerunek estetyczny gabinetu lekarskiego nabiera szczególnej wagi. Jego wnętrze powinno być zaprojektowane poprzez doświadczonego projektanta, tak by spełniało współczesne normy i wymogi, a równocześnie cieszyło wzrok osób w nim przebywających. Pozwoli to na odbiór bez zastrzeżeń poprzez Sanepid i terminowe otwarcie. Szczegółowe wymogi, stawiane gabinetom lekarskim, opublikowane zostały w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 marca 2000.

Ogólne zasady.
przychodnia, w którym doktor może wykonywać indywidualną praktykę lekarską powinien posiadać powierzchnię przynajmniej 12 m2. doktor dla rodziny powinien zaplanować swój >przychodnia w pomieszczeniu min. 15 m2. by zapewnić komfort pacjentom, z powierzchni gabinetu, należy wydzielić wygodną kabinę ubraniową/przebieralnię o pow. min. 1,5 m2, zaopatrzoną w wieszak, krzesło i lustro. Dla lekarza stomatologa normy przewidują min. 12 m2 powierzchni, w razie jednego fotela i przynajmniej o 8 m2 więcej przy instalacji każdego kolejnego. Wysokość pomieszczeń nie powinna być mniejsza od 3,1 m, co zapewni przestronność i komfort wykonywanej pracy.
Pomieszczenie przeznaczone na >przychodnia powinno stanowić odrębny lokal. Wyjątek dotyczy praktyki lekarskiej prowadzonej w lokalu mieszkalnym. W każdym przypadku należy zapewnić izolację gabinetu lekarskiego od pomieszczeń użytkowanych w innym celu. Wejście do pomieszczeń nie może prowadzić poprzez pomieszczenia nie powiązane z praktyką, jak również nie może być przejściowe i pełnić funkcji komunikacyjnej.
W kompleksie praktyki należy wydzielić następujące pomieszczenia: poczekalnię z możliwą recepcją/rejestracją, oddzielne toalety dla pacjentów i personelu, pomieszczenie społeczne i oczywiście >przychodnia albo gabinety lekarzy.
Z rejestracji/recepcji personel powinien mieć zapewnioną widoczność na poczekalnię, wejście i wyjście. Rejestracja powinna być również połączona z gabinetem/gabinetami interkomem, pozwalającym na wzajemną wymianę informacji na przykład w celu sprawdzenia danych z archiwum (należy pamiętać by przechowywana dokumentacja medyczna była zabezpieczona przed dostępem osób postronnych, wedle Ustawą o ochronie danych osobowych). Rozmiar poczekalni uzależniona jest od przepustowości i liczby >przychodniaów i od mechanizmu rejestracji pacjentów, jednak nawet przy pojedynczym gabinecie powinno być zapewnione przynajmniej pięć wygodnych miejsc siedzących. W poczekalni należy przewidzieć miejsce na ubrania wierzchnie pacjentów.
jeśli z przyczyn technicznych, nie istnieje sposobność urządzenia dwóch oddzielnych toalet, dla pacjentów i dla personelu, dopuszcza się jedną toaletę do wspólnego użytkowania. W każdym przypadku toaleta powinna być zaopatrzona w przedsionek z umywalką z bieżąca ciepłą i zimną woda, pojemnik na mydło płynne, zasobniki z jednorazowymi ręcznikami i kosz. Istnieje odstępstwo od tej zasady, w razie przystosowania toalety i gabinetu dla osób niepełnosprawnych.
>jeśli w wydzielonym kompleksie znajdują się dwie praktyki lekarskie, istnieje konieczność zorganizowania dwóch, oddzielnych toalet - dla pacjentów i dla personelu, w tym wypadku poczekalnia może być wspólna.
W pomieszczeniu socjalnym powinno być zlokalizowane miejsce na szafę do przechowywania odzieży ochronnej i okryć wierzchnich personelu. W sytuacji braku pomieszczenia socjalnego, miejsce to, oddzielnie zamykane na klucz, można przewidzieć w ramach poczekalni dla pacjentów. >>jeśli przewidziane jest pomieszczenie społeczne należy zlokalizować w nim odpowiednio zabezpieczone miejsce do przechowywania czystej bielizny.
W każdym gabinecie powinna być zainstalowana umywalka z bieżącą – ciepłą i zimną wodą, przy umywalce należy zainstalować zasobnik z jednorazowymi ręcznikami, pojemnik na mydło płynne i kosz/pojemnik na zużyte ręczniki. W pomieszczeniach, w których będą realizowane świadczenia zdrowotne przy zastosowaniu narzędzi i sprzętu wielokrotnego użytku, poza umywalką, powinien być zainstalowany zlewozmywak z bieżącą – ciepłą i zimną wodą, autoklaw, i w zależności od potrzeb, sterylizator niskotemperaturowy. W pomieszczeniach stanowiących indywidualną praktykę powinna być zapewniona odpowiednia zamiana powietrza – przez wykorzystanie wentylacji grawitacyjnej kanałowej. W niektórych przypadkach, na przykład przy mocnym nasłonecznieniu i nagrzewaniu się pomieszczenia, należy wykorzystać wentylację mechaniczną albo klimatyzację. Okna powinny być uchylne albo otwierane, wyjątek stanowią pomieszczenia w których zainstalowana jest klimatyzacja.
wszelakie urządzenia i meble, zarówno w poczekalni, jak i w gabinecie powinny być wykonane z materiałów zmywalnych, odpornych na środki dezynfekcyjne na przykład stal, plastik albo lakierowana sklejka, w razie mebli tapicerowanych - skóra naturalna i syntetyczna, a również inne materiały łatwo zmywalne umożliwiające dezynfekcję. Meble w gabinecie powinny być umiejscowione na nóżkach albo zawieszone tak, by cała powierzchnia podłogi była dostępna. Umożliwi to łatwe utrzymanie czystości. Ponadto przydatnym w gabinecie urządzeniem jest niewielka lodówka. Odpady komunalne należy gromadzić w workach foliowych poza pomieszczeniem, w którym udzielane są świadczenia zdrowotne.

Niepełnosprawni.
Właściwie każdy >przychodnia/praktyka powinien być dostosowany do przyjmowania osób niepełnosprawnych, wiąże się to regularnie z wyborem miejsca lokalizacji gabinetu albo przystosowaniem pomieszczeń do odpowiednich wymogów. by umożliwić niepełnosprawnym korzystanie z pomieszczeń, w których udzielane są świadczenia zdrowotne należy zadbać między innymi o podjazd albo windę, szerokość drzwi min. 95 cm, korytarze o szerokości min. 1,30 m, wyłączniki oświetlenia na wysokości 1,0 - 1,05 m. W obszarze toalety powinna zawierać się powierzchnia zapewniająca min. region pełnego obrotu wózka inwalidzkiego tzn. koło o średnicy 150 cm, toaleta powinna być również zaopatrzona w odpowiednie uchwyty.

Podłoga.
W obiektach służby zdrowia podłoga może być wykonana z materiałów ceramicznych, gresowych, linoleum albo wykładziny kauczukowej. Materiały te występujących w pełnej gamie kolorów. Wybierając rodzaj okładziny podłogowej należy kierować się następującymi zasadami:
- łatwo zmywalna,
- odporna na służące środki chemiczne (dezynfekcyjne),
- odporna na plamy po środkach organicznych ( na przykład krew),
- antypoślizgowa,
- nieodblaskowa,
- nienasiąkliwa,
- nieakustyczna – tłumiąca odgłosy w czasie chodzenia.
Podkład pod warstwę wierzchnią powinien być wykonany z masy samopoziomującej, doskonale wyrównanej, by zapobiec szybkiemu zniszczeniu i uszkodzeniu powierzchni. Ze względów higienicznych należy wykonywać nawierzchnię z możliwie największych wymiarowo odcinków, by zachować jak największą szczelność. Wymagane jest również wykonanie cokołów o wysokości 10 cm.

Ściany.
Powinny być gładkie, łatwozmywalne, pomalowane farbą emulsyjną – zmywalną albo wykończone innym materiałem, spełniającym warunki. W pobliżu ujęcia wodnego ściana do wysokości 1,6 m i przynajmniej 60 cm od ujęcia, powinna być zabezpieczona powierzchnią trwałą, zmywalną, nienasiąkliwą, odporną na środki dezynfekcyjne. Odpowiednie do wykorzystania są płytki ceramiczne, gresowe albo laminat.

Kolor we wnętrzu.
Poszczególne barwy i ich kolekcja mają indywidualne wpływ na człowieka. Istnieje teoria psychologiczna potwierdzająca tę tezę. Zdarzenie to powiązane jest z doświadczeniami życiowymi, obserwacją przyrody, potoczną symboliką barw. Można stwierdzić, iż barwy ciepłe, doskonałe w poczekalni i recepcji, wprowadzają nastrój spokoju, kontaktu, nadają ludzkiej skórze atrakcyjny, przyjemny wygląd. Skojarzenie z ciepłem generuje pozytywne reakcje, wzmacniając poczucie bezpieczeństwa. Barwy zimne są na ogół obojętne, czasami, u niektórych osób, mogą wywoływać wrażenia niekorzystne i budzić uczucie nienaturalności. W gabinetach wykorzystanie takich barw daje jednak wrażenie laboratoryjnej czystości i sprzyja skupieniu w czasie pracy wykonywanej poprzez lekarza. Wskazane są delikatne odcienie fioletu, zieleni, błękitu. Należy unikać ostrych kontrastów kolorystycznych.

Oświetlenie.
W natłoku sygnałów odbieranych poprzez zmysły człowieka, sygnały optyczne odgrywają decydującą rolę, dlatego warunkiem zapewniającym odpowiedni kontakt z otoczeniem jest zapewnienie prawidłowego oświetlenia we wnętrzu. Odpowiednie oświetlenie ma wpływ, na jakość diagnozy medycznej, wydajność i zadowolenie z pracy. Oświetlenie należy szczegółowo przemyśleć i zaplanować jeszcze przed rozpoczęciem prac adaptacyjnych, zależnie od powierzchni i wysokości pomieszczeń, zastosowanych materiałów i kolorów – właściwości odbijania światła. Parametry eksploatacyjno techniczne, na jakie należy zwrócić uwagę, wybierając źródło światła to: barwa światła, wierność oddawania barw elementów i skuteczność świetlna.
W gabinecie należy zadbać o równomierne oświetlenie miejsca pracy, źródła powinny mieć barwę światła dziennego, z jak najwyższym współczynnikiem oddawania barw Ra (min. 95), a najmniejsze dopuszczalne natężenie światła powinno wynosić, w całym pomieszczeniu 300 lx, w miejscu pracy 500 lx. Niestety, przewarzająca część wytwarzanych świetlówek nie spełnia tych wymogów, dlatego do oświetlenia miejsca pracy stosuje się specjalistyczne lampy, przeznaczone do celów medycznych.
W poczekalni i pomieszczeniach sanitarnych wystarczy źródło światła o barwie ciepło białej, ze średnim współczynnikiem oddawania barw. Natężenie oświetlenia powinno wynosić kolejno 200 i 100 lx.
Skuteczność świetlna zależy od zastosowanego źródła światła i jest najwyższa dla świetlówek rurowych i kompaktowych. Źródła te dla wybranych modeli spełniają również pozostałe wymogi stawiane oświetleniu >przychodniaów medycznych. Źródła halogenowe można wykorzystać w poczekalni, recepcji w celu wzbogacenia efektu wizualnego zaprojektowanej przestrzeni. W gabinecie, w którym udzielane są świadczenia zdrowotne należy zainstalować również odpowiednią, atestowaną lampę bakteriobójczą.
Składnikiem oświetlenia wnętrza gabinetu jest oświetlenie słoneczne, które zależnie od orientacji, może powodować nadmierne nasłonecznienie i nagrzanie gabinetu. Przeciwdziałając temu zjawisku, możemy zainstalować w oknach żaluzje pionowe albo poziome, wykonane z materiałów zmywalnych, które również zasłonią wnętrze gabinetu przed wzrokiem osób postronnych.
Przedstawione wymogi stanowią podstawę jaką powinno spełniać oświetlenie w gabinetach medycznych. Dodatkowe, bardziej szczegółowe aspekty na pewno zostaną uwzględnione poprzez projektanta przy indywidualnym wnętrzu.

wymogi Sanepid-u.
by >przychodnia mógł spełniać własną funkcję, konieczne jest zatwierdzenie projektu i odbiór poprzez uprawnionego pracownika Sanepidu. W tym celu należy złożyć właściwy wniosek, z dołączonym projektem i odpowiednimi uzgodnieniami.
Należy zasięgnąć opinii i uzyskać akceptacje projektu poprzez rzeczoznawców do spraw:
- sanitarnohigienicznych,
- przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i wymogów ergonomii,
- zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Do zadań projektanta należy przygotowanie odpowiedniej, kompletnej dokumentacji. >>jeśli chcemy, > by nasze wnętrze było ergonomiczne i niepowtarzalne, należy pozwolić mu zrealizować zamierzone cele, tak > by wykonawcy robót, skoncentrowani na wykonawstwie i rozwiązywaniu aspektów technicznych nie zniweczyli koncepcji artystycznej.

Jacek Niezgoda
ARTDESIGN biuro projektowe
http://www.artdesign.pl
jacek.niezgoda@artdesign.pl