Co znaczy Sprawa Harrego Pottera. Symbole chrześcijańskie

Definicja: Wspominana juĹĽ niejeden raz w tej pracy Gabriele Kuby uwaĹĽa, ĹĽe w cyklu powieĹ›ci , który omawiamy „boskie symbole sÄ… wynaturzone”. Przyjrzyjmy siÄ™ wiÄ™c na spokojnie zagadnieniu, jak wyglÄ…da symboli religijnych, a szczególnie chrzeĹ›cijaĹ„skich w omawianych ksiÄ…ĹĽkach. Na wstÄ™pie warto zauwaĹĽyć, ĹĽe czytelnik maĹ‚o uwaĹĽny, albo choćaby niezbyt zapoznany z symbolika religijna moĹĽe Ĺ‚atwo dojść do przekonania, ze ĹĽadnych symboli chrzeĹ›cijaĹ„skich w cyklu nie ma. KsiÄ…ĹĽki te sÄ… niemal wyprane ze wszystkich wyraĹşnych odniesieĹ„ do jakiejkolwiek religii, moĹĽe poza grecko-rzymskim systemem mitologicznym, funkcjonujÄ…cym gĹ‚ównie w imionach bohaterów i w pojawiajÄ…cych się stworzeniach fantastycznych, jak na przykĹ‚ad centaury. Symbolika chrzeĹ›cijaĹ„ska jest niejako poukrywana, lecz jeĹ›li sprawÄ™ zbada się gruntownie, okaĹĽe siÄ™ , ĹĽe jest reprezentowana caĹ‚kiem godnie. Symbole chrzeĹ›cijaĹ„skie wystÄ™pujÄ…ce w cyklu chciaĹ‚bym podzielić na dwie ekipy: oczywistych i dyskretnych. Oczywiste to te, które sÄ… rozpoznawalne dla kaĹĽdego uczestnika kultury chrzeĹ›cijaĹ„skiej, dyskretne zaĹ› sÄ… rozpoznawalne tylko poprzez osoby majÄ…ce choć trochÄ™ pogĹ‚Ä™bionÄ… znajomość symboliki chrzeĹ›cijaĹ„skiej. JeĹ›li wyĹĽej pisaĹ‚em o marginalnym wystÄ™powaniu symboli chrzeĹ›cijaĹ„skich, to chodziĹ‚o mi wĹ‚aĹ›nie o symbole oczywiste. Tych jest w HP bardzo maĹ‚o, co jednak nie znaczy caĹ‚kowitej nieobecnoĹ›ci. ZacznÄ™ wiÄ™c od omówienia wystÄ™pujÄ…cych symboli z tej ekipy. Pierwszym i niejako w najwyższym stopniu oczywistym, najczęściej nasuwajÄ…cym siÄ™, jeĹ›li kogo spytać o symbole chrzeĹ›cijaĹ„skie, jest BoĹĽe Narodzenie. WĹ‚aĹ›nie BoĹĽe Narodzenie (oryginalnie Christmas), a nie Gwiazdka, jak czasami bĹ‚Ä™dnie piszÄ… krytycy wystÄ™puje w kaĹĽdym tomie przygód mĹ‚odego czarodzieja. OczywiĹ›cie nie sposób nie zgodzić siÄ™ z opiniÄ…, ĹĽe rozumienie BoĹĽego Narodzenia jest w cyklu mocno okrojone i skupiajÄ…ce siÄ™ praktycznie wyĹ‚Ä…cznie na elementach de facto Ĺ›wieckich. Wypunktujmy wiÄ™c jak wyglÄ…da obrzÄ™dowość BoĹĽego Narodzenia w HP:
-ferie świąteczne
-Ĺ›wiÄ…teczny wystrój pomieszczeĹ„ ( Tutaj w jednym przypadku mamy do czynienia z bardziej ewidentnym zastosowaniem symboliki chrzeĹ›cijaĹ„skiej. W szóstym tomie, w domu czarodziejskiej rodziny Wesleyów na czubku choinki zostaje umieszczony anioĹ‚ek.
-obdarowywanie siÄ™ prezentami
-kolędy śpiewane poprzez zbroje w IV tomie
- bal albo uczta boĹĽonarodzeniowa.
Istotnie, wyglÄ…da to dosyć skromnie, warto jednak zauwaĹĽyć, ze w podobnej konwencji przedstawione jest BoĹĽe Narodzenie w „OpowieĹ›ciach z Narnii” C.S. Lewisa, których chrzeĹ›cijaĹ„ski charakter jest powszechnie uznawany. Wydaje mi się, ĹĽe to podobieĹ„stwo nie jest przypadkowe, lecz Ĺ›ciĹ›le wynika z przyjÄ™tej poprzez Rowling konwencji.
Drugim symbolem chrzeĹ›cijaĹ„skim, bodaj najwaĹĽniejszym w tej ekipie jest osoba Ojca Chrzestnego. Przypomnijmy, ze Harry Potter ma ojca chrzestnego, którym jest Syriusz Black. Jedynie w razie Harrego dysponujemy takÄ… wzmiankÄ…, o ĹĽadnym innym bohaterze nie wiadomo nam, ĹĽe ma chrzestnego. Ten z pozoru marginalny fakt, moim zdaniem ma spore znaczenie. JeĹ›li Harry gdyż ma chrzestnego, to oznacza, ze jest ochrzczony, a wiÄ™c jest chrzeĹ›cijaninem. Z pewnością nie jest kwestiÄ… przypadku, ĹĽe jedynÄ… osobÄ…, o której wiadomo, ze jest chrzeĹ›cijaninem, okazuje siÄ™ gĹ‚ówny pozytywny bohater cyklu. Przypadek ta znaczy ni mniej ni wiÄ™cej, tylko subtelnÄ… identyfikacjÄ™ wartoĹ›ci moralnych cyklu, które uosabia Harry z wartoĹ›ciami chrzeĹ›cijaĹ„skimi. MoĹĽe to mieć podstawowe znaczenie przy ocenie caĹ‚ego cyklu z punktu widzenia religii chrzeĹ›cijaĹ„skiej. Zapewne niektórzy stwierdzÄ…, ĹĽe przesadzam, ĹĽe przypisujÄ™ znaczna rolÄ™ faktom marginalnym i ĹĽe opieram swój wywód na wÄ…tpliwych podstawach. Nie mogÄ™ nikomu zabronić tak sÄ…dzić, jednak warto przy tym przykĹ‚adzie zwrócić uwagÄ™ na jeszcze jeden aspekt. OtóĹĽ podobny zabieg nie zostaĹ‚ tu zastosowany po raz pierwszy. Z podobnĹĽ sytuacjÄ…, tyle ĹĽe odwróconÄ… spotykamy siÄ™ w animowanym serialu dla dzieci o przygodach Smurfów. Tam teĹĽ jest tylko jedna postać posiadajÄ…ca ojca chrzestnego. Jest niÄ… zĹ‚y czarownik Gargamel, a jego chrzestnym mało lepszy, z tym ĹĽe znacząco potężniejszy czarownik Baltazar. Dopiero co pojawiĹ‚y się analizy Ĺ›wiadczÄ…ce o tym, ze Smurfy mogÄ… zawierać przekaz antychrzeĹ›cijaĹ„ski. Zwracano uwagÄ™ na to, ze strój Gargamela jest de facto strojem katolickiego mnicha, a wioska Smurfów ma pewne cechy loĹĽy masoĹ„skiej. Jednak te analizy nie odbiĹ‚y się jakimĹ› szerszym echem. Z niezrozumiaĹ‚ych dla mnie przyczyn religijna krytyka Harrego Pottera jest bardziej noĹ›na, choć nie wiadomo, który utwór bardziej na niÄ… zasĹ‚uguje.
następnym symbolem chrzeĹ›cijaĹ„skim z gatunku oczywistych jest ĹšwiÄ™ty Mung. W szpitalu ĹšwiÄ™tego Munga leczone sÄ… ofiary magii i chorzy, którzy zapadli na choroby o charakterze magicznym. Nie jest Ĺ‚atwo znaleźć Ĺ›wiÄ™tego Munga w wykazach Ĺ›wiÄ™tych katolickich, czy anglikaĹ„skich. Nie ma go takĹĽe w wykazach prawosĹ‚awnych, i koĹ›cioĹ‚ów orientalnych. Co gorsza, ĹšwiÄ™tego Munga (mistrz Hung Mung) zna i czci dyskordianizm, który jest sui generis neopogaĹ„skÄ… sektÄ…, poprzez niektórych badaczy uwaĹĽanÄ… za zbliĹĽonÄ… do satanizmu. Hung Mung jest wzywany w rytuaĹ‚ach tej sekty. Na przykĹ‚ad w tak zwanym rytuale otwarcie jest przyzywany w nastÄ™pujÄ…cy sposób: "BĹ‚ogosĹ‚awiony Apostole Hung Mung, ogromny MÄ™drcu Calthay, ZrównowaĹĽ Misz-Masz i zapewnij nam equilibrum". Mung to takĹĽe gatunek fasoli i grzyba i nazwa miejscowoĹ›ci we Francji. SĹ‚owo Mung wystÄ™puje teĹĽ w ĹĽyczeniach BoĹĽonarodzeniowych i noworocznych po wietnamsku(Chuc Mung Giang Sinh - Chuc Mung Tan Nien). Na podstawie tych danych moĹĽna ‡aby owego ĹšwiÄ™tego Munga uznać za znak jedynie z pozoru chrzeĹ›cijaĹ„ski. A jednak ĹšwiÄ™ty Mung, a wĹ‚aĹ›ciwie Mungo istnieje. Mungo to przydomek jednego z pierwszych misjonarzy Szkocji, Ĺšw. Kentigerna, który uchodzi za zaĹ‚oĹĽyciela Glasgow i którego portret znajduje siÄ™ w herbie tego miasta. Katedra w Glasgow równieĹĽ nosi jego imiÄ™. Ĺ»yĹ‚ on najprawdopodobniej w latach 518-603. Nic wiÄ™c dziwnego, ze szkocka poetka wplotĹ‚a w własne dzieĹ‚o postać szkockiego Ĺ›wiÄ™tego.
Walentynki i Wielkanoc, podobnie jak BoĹĽe Narodzenie sÄ… w cyklu ograniczone do obrzÄ™dów praktycznie Ĺ›wieckich, lecz nie ma wÄ…tpliwoĹ›ci, ĹĽe wywodzÄ… siÄ™ z chrzeĹ›cijaĹ„skiej kultury i do niej nawiÄ…zujÄ…. Ich rola w cyklu jest zdecydowanie mniejsza niĹĽ BoĹĽego Narodzenia, a obrzÄ™dowość skromniejsza.
Ostatnim symbolem z tej ekipy jest Gruby Mnich, duch patron Huffelpuffu, jednego z hogwarckich domów. Tutaj znowu „doczepiÄ™” siÄ™ tĹ‚umaczenia. SĹ‚owo mnich jest nieco nieadekwatne, gdyĹĽ w angielskim oryginale nie wystÄ™puje monk, ale friar. ProponowaĹ‚bym raczej tĹ‚umaczenie tego sĹ‚owa jako „braciszek”. Ten znak nie jest zbyt mocny, jest jednak wyraĹşnym nawiÄ…zaniem do chrzeĹ›cijaĹ„skiej juĹĽ nie tylko kultury, lecz do chrzeĹ›cijaĹ„skiego, a Ĺ›ciĹ›lej katolickiego i anglikaĹ„skiego modelu ĹĽycia religijnego.
MyĹ›lÄ™, ĹĽe niektórzy czytelnicy juĹĽ w tym momencie sÄ… zaskoczeni faktem, ĹĽe jakieĹ› symbole chrzeĹ›cijaĹ„skie w HP jednak wystÄ™pujÄ… i to niebĹ‚ahe i nieprzypadkowe. KaĹĽdy z nich ma własne starannie wywaĹĽone miejsce. Prawdziwe bogactwo symboliki chrzeĹ›cijaĹ„skiej w cyklu o Harrym Potterze odkrywa siÄ™ jednak przed nami dopiero wtedy, gdy zajrzymy do ekipy symboli dyskretnych. ZacznÄ™ od chyba w najwyższym stopniu zaskakujÄ…cego przykĹ‚adu, gdyĹĽ znak, który na początku omówiÄ™ nie jest powszechnie kojarzony z religiÄ… chrzeĹ›cijaĹ„skÄ…. Wszyscy czytelnicy i widzowie wiedzÄ… zapewne, ĹĽe Harry, zagroĹĽony poprzez Dementorów stworzyĹ‚, czy teĹĽ przywoĹ‚aĹ‚ istotÄ™ zwanÄ… Patronusem, która w jego przypadku miaĹ‚a postać jelenia. OtóĹĽ jeleĹ„, o czym maĹ‚o kto wie, jest jednym z najstarszych symboli chrzeĹ›cijaĹ„skich. W staroĹĽytnoĹ›ci powszechnie uwaĹĽano jelenia za wroga jadowitych węży, z jego skóry wykonywano amulety przeciwko ukÄ…szeniu tychĹĽe. To wyobraĹĽenie jelenia jako zabójcy węży zostaĹ‚o przejÄ™te poprzez wczesne chrzeĹ›cijaĹ„stwo. W tekstach z tego okresu pisze się, ze jeleĹ„ wypluwa wodÄ™ w szczeliny skalne bÄ™dÄ…ce schronieniem węży i rozdeptuje je, gdy z owych szczelin wypĹ‚ywajÄ…. „Tak pokonuje teĹĽ nasz Pan węża, diabĹ‚a, wodÄ… niebiaĹ„skÄ…(...) Jeleniowi podobni sÄ… na inny sposób asceci. Łzami skruchy gaszÄ… pĹ‚onÄ…ce strzaĹ‚y ZĹ‚ego, i depczÄ…c wielkiego węża, diabĹ‚a, zabijajÄ… go”. I dalej ta pisze ten sam tekst: „JeĹĽeli masz węża w sercu, a mianowicie grzech, pospiesz do ĹşródeĹ‚, do ĹĽyĹ‚ Pisma ĹšwiÄ™tego, i pij ĹĽywÄ… wodÄ™ (...) abyĹ› nie umarĹ‚ w grzechu”. A pewien bestiariusz Ĺ›redniowieczny pisze tak: Jelenie poznaĹ‚y cudowna moc ziela dyptam, ponieważ gdy strzaĹ‚y myĹ›liwych utkwiÄ… w ich ciele, zjadajÄ… to ziele, by strzaĹ‚y wypadĹ‚y, a rany zagoiĹ‚y siÄ™. Gdy jelenie przechodzÄ… poprzez rzeki, opierajÄ… gĹ‚owy na zadach jeleni pĹ‚ynÄ…cych przodem, ‡aby sobie w ten sposób ulĹĽyć. Gdy natknÄ… się na brudne miejsce, przeskakujÄ… poprzez nie szybko. Tak winni czynić chrzeĹ›cijanie(...) pomagać sobie wzajemnie, omijać skokiem miejsca brudnego grzechu, a gdy zatrujÄ… się diabelskim jadem wężowym, winni udać siÄ™ do prawdziwego ĹşródĹ‚a Chrystusowego, by wyznać grzechy i odzyskać mĹ‚odość”. Jak powszechnie wiadomo, wÄ…ĹĽ najczęściej symbolizuje szatana, toteĹĽ walczÄ…cy z wężami jeleĹ„ symbolizuje Chrystusa. Dodatkowo tÄ™ interpretacje wzmacniajÄ… legendy o ĹšwiÄ™tych Hubercie i Eustachym, którym ukazywaĹ‚ siÄ™ Chrystus w formie jelenia w kolorze biaĹ‚ym z krzyĹĽem miÄ™dzy rogami. Sztuka chrzeĹ›cijaĹ„ska, opierajÄ…c się na Psalmie 42, mówiÄ…cym „Jak tÄ™skni jeleĹ„ do ĹşródeĹ‚ wód, tak tÄ™skni dusza moja do Ciebie, BoĹĽe” przedstawia w formie jelenia duszÄ™ ludzka spragniona Boga. Dlatego czÄ™sto spotykano wizerunki jeleni na staroĹĽytnych baptysteriach i Ĺ›redniowiecznych chrzcielnicach. CzÄ™sto wystÄ™pujÄ…cym motywem byĹ‚ jeleĹ„ objadajÄ…cy pÄ™dy winoroĹ›li, co symbolizuje ludzi dostÄ™pujÄ…cych Ĺ‚aski BoĹĽej. JeleĹ„ wystÄ™puje takĹĽe w ikonografii licznych Ĺ›wiÄ™tych, miÄ™dzy innymi Idziego, Meinulfa, Oswalda i Prokopiusza. (Biedermann, 2003, s.127-128) Widzimy wiÄ™c, ze autorka wybraĹ‚a idealnie ten znak. Ma on gdyż bogatÄ… tradycjÄ™ uĹĽycia w zachodnim chrzeĹ›cijaĹ„stwie, a takĹĽe bardzo interesujÄ…ce gĹ‚Ä™bokie znaczenia. Z jednej strony znaczy on Chrystusa, a z drugiej strony ludzkÄ… duszÄ™. Bardzo to odpowiednie dla Patronusa. Symboliczne cechy jelenia sÄ… indywidualistyczne, co jest wĹ‚aĹ›ciwie dla bytu symbolicznego zwiÄ…zanego osobiĹ›cie z postaciÄ… bohatera.
>następnym symbolem chrzeĹ›cijaĹ„skim w Ĺ›wiecie czarodziejów jest Feniks. O ile JeleĹ„ byĹ‚ symbolem waĹĽnym w pierwszej kolejności dla Harrego, o tyle Feniks odnosi siÄ™ do caĹ‚oĹ›ci magicznego Ĺ›wiata. Jak wiemy, Feniks Fawkes rezyduje w gabinecie Albusa Dumbledore'a, postaci niesĹ‚ychanie waznej nie tylko w szkole, lecz i poza niÄ…. Feniks jest równieĹĽ patronem zakonu walczÄ…cego z Voldemortem. Sam Feniks to bardzo stary, bardzo waĹĽny i bardzo rozpowszechniony znak, zwiÄ…zany z kompleksem pojęć dotyczÄ…cych nieĹ›miertelnoĹ›ci a w pierwszej kolejności zmartwychwstania. W mitologii greckiej i rzymskiej Feniks koĹ„czyĹ‚ ĹĽycie spopielajÄ…c siÄ™, nastÄ™pnie po trzech dniach zmartwychwstaje. Te wyobraĹĽenia o Feniksie przejęło chrzeĹ›cijaĹ„stwo. Ojcowie KoĹ›cioĹ‚a przyznawali Feniksowi role symbolu o podwójnym znaczeniu – miaĹ‚ on oznaczać zarówno ZmartwychwstaĹ‚ego Chrystusa, jak i duszÄ™ ludzkÄ…. Jest wiÄ™c peĹ‚na analogia z omawianym wczeĹ›niej jeleniem. O feniksie wczesnochrzeĹ›cijaĹ„ski fizjolog tak pisze: „JeĹĽeli nierozumnemu powstaniu, które nie zna Stwórcy Wszechrzeczy, dana jest moc stworzenia ze zmarĹ‚ych, czyĹĽ nam, którzy chwalimy Pana i przestrzegamy jego przykazaĹ„, nie bÄ™dzie dane zmartwychwstanie?” w ikonografii chrzeĹ›cijaĹ„skiej czÄ™sto peĹ‚ni feniks rolÄ™ podobnÄ… do pelikana. (Biedermann, 20032, s.127-128) W Chrystusie feniks znaczy w pierwszej kolejności Jego BoskÄ… naturÄ™, w odróĹĽnieniu od wspomnianego pelikana, który znaczy naturÄ™ ludzkÄ…. Kiedy symbolizuje duszÄ™ wskazuje po pierwsze na jej nieĹ›miertelność, po drugie zaĹ› na moĹĽliwość jej oczyszczenia w ogniu czyśćcowym. Oprócz tego w symbolice feniksa mieĹ›ci siÄ™ zwyciÄ™stwo nad Ĺ›mierciÄ…, co Ĺ‚Ä…czy siÄ™ z aspektami juĹĽ omówionymi, a takĹĽe dziewictwo. To ostanie wynika z tradycji ĹĽydowskiej. W tejĹĽe feniks, wystÄ™pujÄ…cy pod imieniem Milcham jest jedynym zwierzÄ™ciem, które odmówiĹ‚o Ewie zjedzenia owocu z drzewa wiadomoĹ›ci. NagrodÄ… za to byĹ‚a otrzymana od Boga nieĹ›miertelność. (Mariusz Dobkowski, Feniks, w Religia, 2001-2003, T.4, s17).

W cyklu o Harrym Potterze Feniks peĹ‚ni rolÄ™ Zbawiciela i niejako inkarnacji Bóstwa. Trzykrotnie, w tomach II, IV i VI Feniks Ĺ›piewa. W dwóch pierwszych sytuacjach Ĺ›piew Feniksa leczy rany Harrego, rany zatrute, najprawdopodobniej Ĺ›miertelne. Nie ma wiÄ™c wÄ…tpliwoĹ›ci, ĹĽe ratuje go od Ĺ›mierci. Po raz trzeci Feniks Ĺ›piewa po Ĺ›mierci Dumbledore'a. Warto w tym momencie przypomnieć poglÄ…dy Dumbledore'a na temat Ĺ›mierci. Ĺšmierć nie jest dla niego koĹ„cem, lecz poczÄ…tkiem „nowej przygody”. Ĺšpiew Feniksa miaĹ‚ wiÄ™c go przeprowadzić do tego nowego ĹĽycia. Zawsze wiÄ™c Ĺ›piew Feniksa ma moc przeprowadzania od Ĺ›mierci do ĹĽycia, z tym ze na początku podwójnie przywraca Harrego do ĹĽycia doczesnego, zaĹ› za trzecim wspólnie przeprowadza Dumbledore'a do ĹĽycia nowego rodzaju. Widać tu pewnÄ… analogiÄ™ do Ewangelii, gdzie Chrystus na początku kilkukrotnie wskrzesza umarĹ‚ych do ĹĽycia doczesnego, ‡aby w koĹ„cu zmartwychwstać do ĹĽycia w Chwale. Powstaje tu pytanie o osobÄ™ Dumbledore'a. PisaĹ‚em juĹĽ, ĹĽe w symbolice chrzeĹ›cijaĹ„skiej Feniks znaczy BoskÄ…, a Pelikan ludzkÄ… naturÄ™ Chrystusa. W cyklu potterowskim próĹĽno ‡aby szukać jakiegoĹ› Pelikana. lecz tu nie ma luki. LudzkÄ… naturÄ™ Chrystusa reprezentuje Dumbledore. MoĹĽe to wydawać się dziwne, lecz zwaĹĽmy, ze Dumbledore:
-jest uosobieniem dobra i wszystkich pozytywnych cech
-jest niesprawiedliwie przeĹ›ladowany między innymi poprzez Ministerstwo Magii
-posiada Moc większą, niż jakikolwiek inny czarodziej
-Feniks Fawkes jest ściśle związany z Dumbledore'em.
Warto też wspomnieć, że postać Dumbledore'a jest paralelna do postaci Gandalfa u Tolkiena, a jego rysy Chrystusowe są jasne. Przypomnijmy że Gandalf niejako zmartwychwstaje doznając przy tym swoistej transfiguracji. Postać Dumbledore'a jest wiec uzupełnieniem symboliki Feniksa w cyklu potterowskim.

JeleĹ„ i Feniks sÄ… niewÄ…tpliwie najwaĹĽniejszymi symbolami chrzeĹ›cijaĹ„skimi w Ĺ›wiecie Harrego Pottera. Jak juz wspomniaĹ‚em w dzieĹ‚ach pisarzy chrzeĹ›cijaĹ„skich oznaczajÄ… one zarówno Jezusa Chrystusa, jak i duszÄ™ Jemu wiernÄ…. W dzieĹ‚ach pani Rowling role te sÄ… po części rozdzielone. Z kontekstu moĹĽna wnosić, ze w ksiÄ…ĹĽkach o Harrym Potterze to feniks symbolizuje samego Chrystusa, czy ogólniej Boga, jeleĹ„ zaĹ› zjednoczonÄ… z Chrystusem (co w tym kontekĹ›cie znaczy w pierwszej kolejności zjednoczenie z Dobrem) duszÄ™ Harrego. Jest gdyż jasno powiedziane, ĹĽe wywoĹ‚ywanie Patronusa nie jest wzywaniem jakiejĹ› istoty zewnÄ™trznej , ale wrÄ™cz przeciwnie pewnych mocy duchowych samego przyzywajÄ…cego. Oprócz tych dwóch najwaĹĽniejszych symboli wystÄ™puje w dziele jeszcze caĹ‚y szereg pomniejszych. Pierwszym z nich jest jednoroĹĽec. W pierwszym tomie przygód mĹ‚odego czarodzieja dwa jednoroĹĽce ginÄ… niewinnie z rÄ…k Voldemorta. Nie ma wÄ…tpliwoĹ›ci, ze to jest znak chrzeĹ›cijaĹ„ski. To zwierzÄ™ równieĹĽ jest bogate w symbole o chrzeĹ›cijaĹ„skim charakterze. Jego znaczenie symboliczne zostaĹ‚o poprzez chrzeĹ›cijaĹ„stwo przejÄ™te ze staroĹĽytnych legend, a wystÄ™puje juz w tekstach wczesnochrzeĹ›cijaĹ„skich. w pierwszej kolejności widziano role JednoroĹĽca w zwalczaniu trucizn. Przed truciznÄ… miaĹ‚y chronić w pierwszej kolejności jego rogi. Jeden z bestiariuszy tak uzasadniaĹ‚ jego skuteczność w tej mierze: zanim inne zwierzÄ™ta zbliĹĽa siÄ™ do wodopoju, „wÄ…ĹĽ pręży się i pluje trucizna do wody. ZwierzÄ™ta wiedzÄ…c, ze w wodzie znajduje siÄ™ trucizna, nie odwaĹĽajÄ… siÄ™ jej pić. CzekajÄ… na jednoroĹĽca. Ten przybywa, wchodzi do wody i rogiem kreĹ›li symbol krzyĹĽa, co sprawia, ze ustaje dziaĹ‚anie trucizny. Dopiero gdy jednoroĹĽec napije się wody, pijÄ… teĹĽ wszystkie inne zwierzÄ™ta”. Inne legendy, bardzo rozpowszechnione mówiÄ…, ĹĽe jednoroĹĽca schwytać potrafi jedynie dziewica. W zwiÄ…zku z tym staje się jednoroĹĽec takĹĽe symbolem dziewictwa.. W dalszej konsekwencji tego faktu pojawia się w ikonografii Matki Boskiej. Szczególnie uwidacznia się to w scenach Zwiastowania, gdzie archanioĹ‚ Gabriel bywaĹ‚ niekiedy przedstawiany jako myĹ›liwy przyprowadzajÄ…cy do Maryji jednoroĹĽca. TowarzyszyĹ‚y mu trzy ogary bÄ…dĹş o imionach Wiara, Nadzieja i MiĹ‚ość, bÄ…dĹş teĹĽ Prawda, Sprawiedliwość, Pokój. Matka BoĹĽa byĹ‚a w takich scenach przedstawiana lub w ogrodzie lub przy róĹĽanym ĹĽywopĹ‚ocie. (Biedermann, 2003, s,125-126). Rowling przedstawia jednoroĹĽca jako niewinnÄ… ofiarÄ™ zĹ‚ego czarnoksiężnika. Przywodzi to na myĹ›l Ĺ›mierć Aslana u Lewisa, która jak wiemy odpowiada mÄ™czeĹ„skiej Ĺ›mierci Chrystusa na krzyĹĽu. Jest wiÄ™c w Ĺ›wiecie Harrego Pottera >>następnym symbolem chrystologicznym. Jego zwiÄ…zki z Chrystusem sÄ… wielorakie, pisarze chrzeĹ›cijaĹ„scy ukazujÄ… jednoroĹĽca, jako wskazujÄ…cego na jednorodzoność Syna BoĹĽego, na jego niepokonanÄ… siĹ‚Ä™, jak juĹĽ wskazaĹ‚em na Ĺ›mierć na krzyĹĽu, na wszechwĹ‚adzÄ™ nad Ĺ›wiatem. Jednak w poezji crzeĹ›cijaĹ„skiej symbolika jednoroĹĽca jest jeszcze bogatsza, jest on gdyż Ĺ‚Ä…czony takĹĽe z Bogiem Ojcem. Pryscylian okreĹ›laĹ‚ Boga jako jednorogiego. JednoroĹĽec jest takĹĽe symbolem Ducha ĹšwiÄ™tego, a takĹĽe atrybutem Ĺ›wiÄ™tych Justyn z Antiochii i Padwy. (Mariusz Dobkowski, JednoroĹĽec, w Religia 2001-2003, T. 5, s. 181-182)
Te trzy symbole nawzajem się uzupeĹ‚niajÄ…. JednoroĹĽec Ĺ‚Ä…czy w sobie cechy obydwu pozostaĹ‚ych. Podobnie jak feniks jest wzorcem czystoĹ›ci i jego Ĺ›mierć jest figurÄ… Ĺ›mierci Chrystusa, podobnie zaĹ› jak jeleĹ„ jest wrogiem węży. Wzajemnie siÄ™ uzupeĹ‚niajÄ…c wzajemnie siÄ™ teĹĽ wzmacniajÄ… tworzÄ…c konglomerat symboliki ewidentnie chrzeĹ›cijaĹ„skiej. Jej istnienie w takiej formie w dzieĹ‚ach Rowling wrÄ™cz nakazuje radykalnÄ… rewizjÄ™ poglÄ…dów na ich relacja do chrzeĹ›cijaĹ„stwa. DzieĹ‚a tak przesycone silnÄ… symbolikÄ… chrzeĹ›cijaĹ„skÄ… nie mogÄ… być uznane za wrogie chrzeĹ›cijaĹ„stwu. Co wiÄ™cej naleĹĽy je uznać za w istocie chrzeĹ›cijaĹ„skie. Pytanie tylko, jakie chrzeĹ›cijaĹ„stwo wyĹ‚ania siÄ™ z za tych symboli? PrzyznajÄ™, ĹĽe sam byĹ‚em bardzo zaskoczony, gdy z badaĹ„ nad tym tematem wyĹ‚aniaĹ‚ siÄ™ coraz peĹ‚niejszy obraz. Pani Rowling jest prezbiteriankÄ…, z kolei konglomerat symboli uĹĽytych w jej ksiÄ…ĹĽkach jest ĹĽywcem wziÄ™ty z chrzeĹ›cijaĹ„stwa sakramentalnego. JeĹ›li chrzeĹ›cijaĹ„stwo wyĹ‚aniajÄ…ce się zza tych symboli nie jest wprost rzymskim katolicyzmem, tj. w nim co najmniej tyle katolicyzmu, co w Wysokim KoĹ›ciele anglikaĹ„skim. MoĹĽe się zdawać, ze jestem o krok od uznania Rowling za kryptokatoliczkÄ™, jednak tak nie jest. Nie jestem aĹĽ tak naiwny. Gdyby chciaĹ‚a zostać katoliczkÄ…, to ‡aby niÄ… zostaĹ‚a, a nie bawiĹ‚a się w szarady. Symbole katolickie nie sÄ… zresztÄ… jedynymi w takich ksiÄ…ĹĽkach. W następnych rozdziaĹ‚ach naĹ›wietlÄ™ inne aspekty, a w rozdziale ostatnim postaram siÄ™ dać spójnÄ… i prawdopodobnÄ… wykĹ‚adniÄ™ ich wszystkich. Wtedy stanie siÄ™ jasne, dlaczego prezbiterianka umieszcza w swych ksiÄ…ĹĽkach katolickie symbole.

poezja przedmiotu:
1.Biedermann Hans; Słownik Symboli: Warszawa 2003
2.Gadacz Tadeusz, Milerski Bogusław; Religia. Encyklopedia PWN; Warszawa 2001-2003