Co znaczy Wyrok – usychanie, czyli rzecz o Dżan Andrieja Płatonowa
Słownik: Tytuł: Dżan
Autor: Andriej Płatonow
Tłumaczenie: Irena Piotrowska
Wydawnictwo: Czytelnik
Autor: Andriej Płatonow
Tłumaczenie: Irena Piotrowska
Wydawnictwo: Czytelnik
Definicja:
Zeskrobywanie śniegu z butów od zawsze było dla paleoazjatów grzechem – tak samo jak ratowanie tonącego – jednakże paleoazjaci, nieprzebrane niegdyś (niegdyś) ludy kamczackie giną, taktownie zamierają (!) i nic tu, nawet ich trochę smutne, i trochę wzruszające zabobony, nic, nawet ich tajemnicza odporność na postęp przemysłowy, czy także umiejętność do naśladowania dźwięków – nic im zwyczajnie nie pomoże. Wyrok kolonizacji rosyjskiej zapadł wieki temu i to zapadł bez względu na to – czy korelacja pory i powierzchni była paranoją tych ludów czy nie. Dziś już one dogorywają, już tylko snują pajęcze nitki, niteczki ze złudzeń i majaczeń, i kruszą się – tak samo jak ciastka francuskie na placu Giardini, które sypią się (znikając) na głowy przechodniów i pozostawiając nań siebie jak łupież. Na placu dla którego nie znaczą nic.
Naprawdę Andriej Płatonow był piewcą epoki stalinowskiej, jej własnym wizjonerem i ofiarą. A jeżeli w rewolucji zwietrzył panaceum, które z zewnątrz tak bardzo było ludziom potrzebne - to tak samo spostrzegł to, iż to jest kwestia tyleż zwodnicza i ułomna – co szalona. Dlatego kolonizacja rosyjska, ogarniająca mieszkańców Kotliny Sarykamyskiej w opowiadaniu Dżan Płatonowa jest jak potwór, który bezlitośnie zjada królów trzcin i zarośli od wewnątrz; skazuje ich na wyschnięcie, powolne wykitowanie, a co najgorsze to to – iż w ogóle nie frapowano się ich losem – zwyczajnie, najzwyczajniej w świecie pozwolono im skonać. I tak naród Dżan plątając się, grzęznąc w bagnach bez strawy ani wody, sam ze sobą, na ziemi dla której nie oznacza nic – taplał się w takiej dawce cierpienia i bólu – która siłą rzeczy musiała wychodzić poza obręb wytrzymałości: „naród ten nic nie posiadał oprócz duszy i miłego życia, które przy narodzinach dały mu kobiety - matki”. Owszem, ktoś tam czekał aż stanie się coś nieprzewidzianego – np. mała Ajdym – lecz Ajdym była dzieckiem, dzieci wierzą nawet w perekotypole, krzaki - włóczęgi, do jednego z nich mały Nazar Czagatajew, główny bohater opowiadania, bredził: ”smutno mi samemu, pójdę wraz z tobą, ty myśl o mnie troszeczkę i ja także będę myślał o tobie”.
Skazać naród na dogorywanie to nie jest rzecz chwalebna, a o rzeczach wstrętnych trzeba mówić na głos. Dlatego opowiadanie Płatonowa Dżan jest takie znamienne. I tak noc sobie może płynąć nad kamczackimi piaskami, może sobie nawet fruwać nad nimi, a on może przestać śpiewać własne nieszczęśliwe piosenki i tonących w ogóle nie ratować – bądź co bądź sama z siebie noc - nigdy ginącym narodom nie przysporzy czułości ani nie uchroni ich przed łaknieniem. Tak.
Naprawdę Andriej Płatonow był piewcą epoki stalinowskiej, jej własnym wizjonerem i ofiarą. A jeżeli w rewolucji zwietrzył panaceum, które z zewnątrz tak bardzo było ludziom potrzebne - to tak samo spostrzegł to, iż to jest kwestia tyleż zwodnicza i ułomna – co szalona. Dlatego kolonizacja rosyjska, ogarniająca mieszkańców Kotliny Sarykamyskiej w opowiadaniu Dżan Płatonowa jest jak potwór, który bezlitośnie zjada królów trzcin i zarośli od wewnątrz; skazuje ich na wyschnięcie, powolne wykitowanie, a co najgorsze to to – iż w ogóle nie frapowano się ich losem – zwyczajnie, najzwyczajniej w świecie pozwolono im skonać. I tak naród Dżan plątając się, grzęznąc w bagnach bez strawy ani wody, sam ze sobą, na ziemi dla której nie oznacza nic – taplał się w takiej dawce cierpienia i bólu – która siłą rzeczy musiała wychodzić poza obręb wytrzymałości: „naród ten nic nie posiadał oprócz duszy i miłego życia, które przy narodzinach dały mu kobiety - matki”. Owszem, ktoś tam czekał aż stanie się coś nieprzewidzianego – np. mała Ajdym – lecz Ajdym była dzieckiem, dzieci wierzą nawet w perekotypole, krzaki - włóczęgi, do jednego z nich mały Nazar Czagatajew, główny bohater opowiadania, bredził: ”smutno mi samemu, pójdę wraz z tobą, ty myśl o mnie troszeczkę i ja także będę myślał o tobie”.
Skazać naród na dogorywanie to nie jest rzecz chwalebna, a o rzeczach wstrętnych trzeba mówić na głos. Dlatego opowiadanie Płatonowa Dżan jest takie znamienne. I tak noc sobie może płynąć nad kamczackimi piaskami, może sobie nawet fruwać nad nimi, a on może przestać śpiewać własne nieszczęśliwe piosenki i tonących w ogóle nie ratować – bądź co bądź sama z siebie noc - nigdy ginącym narodom nie przysporzy czułości ani nie uchroni ich przed łaknieniem. Tak.
- Dodano:
- Autor:
Pisarz