Co znaczy Tajemnice oświetlenia.

Rozwój nowoczesnych technologii oświetleniowych i nowe rozwiązania materiałowo-konstrukcyjne stworzyły niesamowite możliwości budowania architektury wnętrza światłem. Tradycyjny pkt. oświetleniowy w centrum sufitu, kompletnie demaskujący przestrzeń, odchodzi już do lamusa. Oświetlenie jest dziś ściśle powiązane z przeznaczeniem wnętrza, dopasowane do realizowanych w nim czynności, a również naszego zmieniającego się nastroju. Inne światło towarzyszy nam w czasie spożywania posiłków, inne w czasie wykonywania prac domowych, a jeszcze inne w czasie oglądania multimedialnych obrazów. Niektóre telewizory mają nawet wbudowane specjalne lampy oświetlające tło, pozwalające równoważyć kontrast między ekranem a ścianą.

Nowe spojrzenie na światło.
W drugiej połowie XX wieku projektanci wnętrz odrzucili niemal wszystkie obowiązujące dotąd kanony „oświetleniowego” piękna. Dostrzeżone poprzez nich nowe źródła światła dały początek niespotykanym przedtem formom opraw oświetleniowych. Produkcję nowoczesnych lamp do perfekcji opanowali Włosi łącząc w świecące formy najróżniejsze materiały. Spora swoboda w projektowaniu i doborze materiału klosza – od różnokolorowego szkła, przez metal aż do obiektów gipsowych – sprawiła, iż lampy przyjmują niespodziewane kształty. Stają się zawieszonymi rzeźbami, naściennymi kompozycjami, elementami nadającymi wnętrzu charakter i decydującymi o panującym w nim klimacie. Lampy o współczesnym designie, czasem powściągliwe w formie, a czasem o organicznych kształtach z wielopunktowymi źródłami światła dają wrażenie ciepła i intymności. Nie pozbawiają przy tym jasnego i funkcjonalnego światła. Co więcej, sprawdzają się zarówno we wnętrzach nowoczesnych jak i stylowych.
Niepowtarzalne efekty świetlne we wnętrzu możemy również uzyskiwać przy zastosowaniu prostych świetlówek liniowych i pkt.ów halogenowych. Zastosowanie technologii sucho tynkowych pozwoliło na dowolne kształtowanie sufitów i wnęk. Ukryte w sufitach świetlówki, umiejscowione za przesłonami z matowych, różnokolorowych szkieł i tworzyw sztucznych dają nieograniczone możliwości realizacji pomysłów oświetleniowych. Światło możemy odnaleźć na wszystkich poziomach wnętrza: w suficie, na różnych wysokościach ściany, przy stopniach schodów, w podłodze a nawet w wannie jako efektowne doświetlenie hydromasażu.
Światło dociera dziś do najciemniejszych zakamarków wnętrza, między innymi dzięki kompleksowym systemom oświetlania szaf, garderób i szafek kuchennych. Niskonapięciowe, szczelne oświetlenie diodowe w podłodze kabin prysznicowych to najnowsze osiągnięcia współczesnej techniki. Różnorodność oświetlenia pozwala na eksperymenty ze światłem, poszukiwanie najdoskonalszych sukcesów.
Do niedawna głównym mankamentem świetlówek była ich spora średnica, zimna barwa światła i migotanie w czasie włączania. Rozwój technologiczny pozwolił wyeliminować te wady. Współczesne świetlówki mają 15 mm średnicy, długość do 1,5 m, barwę ciepła, a specjalne układy elektroniczne pozwalają na włączenie lampy bez migotania i umożliwiają regulację natężenia światła.

Przestrzeń podzielona światłem.
Światło - jako obiekt porządkujący - decyduje o wizualnym odbiorze wnętrza, podkreśla panujący w nim klimat, wpływa na jego funkcjonalne i użytkowe walory. Stwarza warunki do pracy i wypoczynku, buduje jego atmosferę, wpływa na samopoczucie osób w nim przebywających. Dobrze zaplanowane oświetlenie podkreśla cechy kompozycji architektonicznej, sprawia iż wnętrze staje się czytelne i rozpoznawalne. Sztuka prawidłowego oświetlenia to nie tylko zapewnienie odpowiedniej ilości luxów w pomieszczeniu, lecz w pierwszej kolejności umiejętne ich dozowanie. Właściwie dobrane światło pozwala na zaskakujące uwypuklenie elementów wnętrza i wydobycie koloru ścian i faktur. Światło może modelować przedmioty architektoniczne wnętrza, nadawać tkaninom, meblom i roślinności zupełnie nowy słowo i dlatego tworzyć niepowtarzalny nastrój.

Zabawa z metodą wnętrza.
Zagadnienie oświetlenia współczesnych wnętrz łączy w sobie funkcjonalność użytkowanej przestrzeni z estetyką. Świadoma lokalizacja pkt.ów świetlnych wydobywa określone elementy i nadaje im szczególny słowo w przestrzeni mieszkania. Dzięki oświetlenia możemy korygować optycznie wnętrze. Światło skierowane na sufit z pozoru zwiększa wnętrze wywołując wrażenie wysokości, skierowane na dół daje sukces zaciemnienia i wrażenie obniżenia. Linki i szyny zawieszone w wysokim wnętrzu „zatrzymują wzrok” na ich wysokości modyfikując optycznie pomieszczenie. Dzięki odpowiedniemu rozłożeniu oświetlenia w pomieszczeniu możliwa jest również optyczna zmiana jego proporcji. Ukryte lampy, skupiające światło na ścianach powodują pozorne poszerzenie wnętrza. Punktowe podświetlenie wnęk przysłuży się ekspozycji umieszczonych w nich obrazów albo rzeźb uwypuklając ich walory estetyczne.
Na natężenie światła we wnętrzu wpływają zastosowane na ścianach i podłodze barwy, a w pierwszej kolejności ich intensywność. Ciemne barwy pochłaniają światło, podobnie zachowują się matowe powierzchnie. Przy jasnej kolorystyce wrażenie jest odwrotne. Gładkie, polerowane powierzchnie odbijają światło. Biały kolor odbija aż 80% światła tymczasem ciemnoszary raptem 12%. Należy zatem odpowiednio dobierać moc oświetlenia również w zależności od własnych preferencji estetycznych.

W zgodzie z funkcja i estetyką.
Oświetlenie pozwala na wydzielenie we wnętrzu stref. Poszczególne strefy są natomiast oświetlane w zależności od realizowanych w nich czynności. Znajomość kilku podstawowych zasad dotyczących oświetlenia wnętrz umożliwi uzyskanie odpowiedniego efektu.
W jadalni pożądane jest oświetlenie nad stołem. Światło powinno padać na płaszczyznę stołu równomiernie ją doświetlając. Twarze powinny jednak pozostać w lekkim półcieniu. Dlatego dobrze sprawdzają się lampy wiszące, przy sporych stołach posiadające kilka źródeł światła. Klosz powinien być długi, pół przeświecalny, zawieszony 55-60 cm nad płaszczyzną blatu, tak, by źródła światła nie raziły siedzących.
Inaczej realizujemy oświetlenie w kuchni, gdzie blat roboczy wymaga odpowiedniego, mocnego doświetlenia. Zwykle to są lampy halogenowe albo świetlówki liniowe umieszczone pod górnymi szafkami, ukryte poniżej linii wzroku. W nowoczesnych minimalistycznych kuchniach, gdzie przestrzeń nad blatem pozostaje otwarta, oświetlenie wykonujemy dzięki asymetrycznych lamp rzucających snop światła na blat. W kuchni nie sprawdza się centralne nasufitowe oświetlenie, bo w takim układzie źródło światła zawsze pozostaje za plecami osoby wykonującej czynności kuchenne. Dodatkowym, dekoracyjnym oświetleniem kuchni mogą być podświetlone witryny. Dobre efekty wizualne dają również lampy umocowane pod podwieszonymi szafkami kuchennym oświetlające podłogę.
Miejscem gdzie oświetlenie przyjmuje najrozmaitsze formy jest miejsce wypoczynku. Sofy, fotele i stolik tworzą we wnętrzach różnorodne układy. Światło – zwykle lampa nad stolikiem – powinna podkreślać i porządkować ten układ. W tej strefie konieczne jest dodatkowe źródło światła, w formie kinkietów na ścianie albo lampy stojącej. Światło powinno być kojące i kameralne. Należy przewidzieć sposobność zmiany natężenia światła w ramach istniejącego układu.
W sypialni sprawdza się oświetlenie łagodne, nastrojowe i ciepłe, najlepiej w formie kinkietów świecących światłem rozproszonym. Należy unikać kontrastów, a oświetlenie bezpośrednie skupiać jedynie w lampie do czytania albo przy toaletce. Dobrym pomysłem jest umiejscowienie wyłącznika światła przy łóżku albo sterownie nim dzięki pilota. W łazience z kolei powinny być zainstalowane dwa układy oświetleniowe, jedno do wykonywania czynności przy lustrze i drugie, relaksacyjne włączane w czasie kąpieli.
Zupełnie innym rodzajem oświetlenia jest szereg małych lampek wbudowanych w ścianę na wysokości 30 cm od podłogi albo stopni schodów. Wyznaczają one ciągi komunikacyjne, subtelnie dekorują przestrzeń, a w pierwszej kolejności umożliwiają wieczorne poruszanie się po wnętrzach bez burzenia klimatu świetlnego wnętrza.
Estetycznym mankamentem wykorzystania dużej liczby obwodów oświetleniowych we wnętrzu są wieloramkowe zestawienia wyłączników. Odpowiedzią producentów oświetlenia jest mechanizm sterowania światłem dzięki scen. dzięki programatora możemy dowolnie ustawić program oświetleniowy, który w zależności od potrzeb i nastroju włączy odpowiednie lampy o dobranym natężeniu. Oświetlenie sterowane pilotem mieści się w pojęciu inteligentnego domu.

Operowanie światłem jest sztuką, która buduje architekturę wnętrza. Wymaga smaku i wyczucia. W okolicy cech funkcjonalnych jest elementem dekoracji. Znacząco wzbogaca przestrzeń mieszkalną, kreując nastrój i plastyczny wizerunek wnętrza bez którego coraz trudniej nam się obejść.

Jacek Niezgoda
ARTDESIGN biuro projektowe
http://www.artdesign.pl
jacek.niezgoda@artdesign.pl