dwie tablice co to jest
Definicja: odwiecznym dążeniu człowieka do wolności. Z żadnego z tych mechanizmów nie jesteśmy w.

Czy przydatne?

Co znaczy Dwie Tablice

Słownik: Mamy więc dwa mechanizmy wartości: egalitarny oparty na poczuciu ludzkiej krzywdy i potrzeby bezpieczeństwa i mechanizm liberalny oparty na odwiecznym dążeniu człowieka do wolności. Z żadnego z tych mechanizmów nie jesteśmy w stanie zrezygnować...
Definicja: Bóg dał Mojżeszowi tablice z przykazaniami, które określały jedyny słuszny mechanizm wartości. Nie było w nim miejsca na wybory, ani inne mechanizmy. Niestety w dzisiejszym świecie, który jest o sporo bardziej skomplikowany od tego biblijnego nie może istnieć on tylko jeden (i w dodatku słuszny).
Pierwsza tablica, a więc pierwszy mechanizm wartości jaki w dzisiejszym świecie funkcjonuje to tablica wartości egalitarnych, która zawiera w sobie takie hasła jak równość, sprawiedliwość, bezpieczeństwo społeczne, czasem również braterstwo. Wielokrotnie te hasła używane były poprzez różnorakie opcje polityczne, sporo mechanizmów eksploatowało je jednakowoż z różnym skutkiem. Nie dziwne, gdyż hasła te odwołują się do podstawowych potrzeb ogólnoludzkich. W najwyższym stopniu prymitywne społeczności od wieków ceniły je sobie. Istnieje jednak pewne niebezpieczeństwo płynące z używanie tej tablicy. Przewartościowanie może prowadzić do stworzenia wypaczonych mechanizmów jak totalitaryzm, a również patologicznych sytuacji jak bunt, czy w skrajnych sytuacjach wojna domowa.
Na przeciwnym biegunie wartościowania znajduje się druga tablica nosząca nazwę tablicy wartości liberalnych. Tu hasła są krańcowo odmienne: wolność, postęp, rozwój, efektywność. Różnice w relacji do pierwszej tablicy są wielkie, ponieważ nie chodzi jedynie o równość i sprawiedliwość ( ponieważ one istnieć muszą w każdym systemie) lecz również o szeroko pojętą wolność. Chcemy mieć wolność do wyrażania własnych opinii i poglądów, chcemy uwolnienia od nakazów i zakazów socjalnych, chcemy możliwości wyrażania swoich poglądów, realizacji się w twórczości, czy swobodnego dysponowania własnymi dobrami. Świadomość istnienia tablicy wartości liberalnych budowała się poprzez lata i jest efektem rozwoju cywilizacyjnego, społecznego i technologicznego. Gdy tylko człowiek uświadomił sobie możliwości i korzyści płynące z mechanizmów liberalnych, nastąpił nieodwracalny mechanizm uniemożliwiający już mu powrót do mechanizmu egalitarnego. Nie to jest możliwe, gdyż człowiek własnowolnie nie pozbawi się jakichkolwiek przywilejów, a już z pewnością nie tych dotykających jego wolności i własności. Wartości liberalne, powstałe przecież poprzez lata kształtowania się społeczeństwa industrialnego i postindustrialnego nie zostaną zapomniane i nie jest już możliwy powrót do „starego” sytemu.
Tablica wartości liberalnych wykształtowała się później od tablicy egalitarnej. Nie to jest jednak wywołane nie istnieniem hasła takiego jak wolność. Ono jest równie stare jak stare są definicje równości czy sprawiedliwości, lecz dopiero postęp technologiczny i rozwój społeczeństwa pozwoliły na to by mogła ona ujrzeć światło dzienne. Dopiero pojawienie się takich idei jak rozwój i postęp mogły doprowadzić do jej stworzenia. W dzisiejszych czasach możemy zauważyć przewartościowania idei postępu. to jest jednak nie całkowite wyzbycie się jej, lecz pewna nieufność spowodowania doświadczeniami czasów przeszłych. Postęp jest definicją niejednoznacznym i pełnym niedomówień, więc jasne jest, iż doświadczenia zeń płynące mogą być różnie postrzegane poprzez społeczeństwo.
Mamy więc dwa mechanizmy wartości: egalitarny oparty na poczuciu ludzkiej krzywdy i potrzeby bezpieczeństwa i mechanizm liberalny oparty na odwiecznym dążeniu człowieka do wolności. Z żadnego z tych mechanizmów nie jesteśmy w stanie zrezygnować, gdyż człowiek zawsze dąży do bezpieczeństwa i równości, a drugiej strony chce być wolny.
Obydwa te mechanizmy pozostają w ciągłym konflikcie tzn. realizacja jednego musi automatycznie wykluczać realizację drugiego. Nie jest możliwe działanie tych mechanizmów równolegle. Odbywa się tak bo chcąc równości musimy przekreślić wolność. Chcąc utrzymać równość obywateli danego państwa musimy pozbawić własności klasy wyższe, a tj. już pogwałcenie najważniejszej idei tablicy liberalnej. Co więcej: nie może istnieć równość bez stosowania poprzez władzę przemocy. Ludzki charakter wyklucza istnienie zasad tablicy egalitarnej w systemie innym niż totalitaryzm. W nim władza traktując ludzi jak rzeczy stara się doprowadzić do ich równości (oczywiście teoretycznie). Im więcej równości tym mniej wolności.
Totalitaryzm jako mechanizm socjalny jest jedynym gwarantem bezpieczeństwa, życia bez ryzyka, wyborów i odpowiedzialności socjalnej. Nie jest możliwa realizacja idei równości bez wprowadzenia pewnego rodzaju terroru, który jest właściwy właśnie dla mechanizmów autorytarnych. Ale ludzie, w pewnych warunkach, gotowi są poświęcić własną wolność w zamian za gwarancje godnego życia. Doskonałym ( ale nie jedynym) odpowiednikiem może być tu historia stworzenia III Rzeszy.
Egalitarnym zakłada równość, a więc kasację elit. lecz to właśnie elity mają do tego doprowadzić. Bez nich nie jest możliwe wyrównanie poziomu pozostałych ludzi. Tu właśnie znajdujemy jeden z powodów pęknięć, jakie zaistnieją w społeczeństwach totalitarnych. Istnienie „równych i równiejszych” a więc elit (których przecież nie powinno w ogóle być) i reszty społeczeństwa, która z biegiem czasu zauważy, iż jednak nie wszyscy są równi, iż istnieje pewna ekipa ludzi stojących u władzy, która jest w lepszej sytuacji. Władza (nawet jak wywodzi się z tego ludu) otrzymuje pewne dobra i przywileje, które są niedostępne dla reszty. Z czasem doprowadza to do niepokojów socjalnych i jest wróżbą przyszłego, niechybnego upadku mechanizmu.
Równość, podobnie jak na wolność, działa na postęp. Chodzi oczywiście o działanie wyniszczające. Warunkiem rozwoju są zróżnicowania i konflikty, które przecież nie mają miejsca w społeczeństwie opartym na tablicy egalitarnej. Gdy ludzie są równi, pozbawieni własności prywatnej, własnej inicjatywy i oryginalności, to nie przejawiają chęci rozwoju. Znosząc własność prywatną i delegalizując prywatną inicjatywę gospodarczą, mechanizm przestaje się rozwijać, a nawet rozpoczyna się cofać. Niech odpowiednikiem tu będzie Polska za czasów socjalistycznych. Następne plany opracowywane poprzez rząd nie przynosiły oczekiwanych wyników. Społeczeństwo było pozbawione motywacji, bo robota na rzecz państwa, nie dla własnych korzyści nie jest tak mobilizująca jak robota na swoje konto. mechanizm totalitarny nie był w stanie wypracować klucza do sprawnej gospodarki. Obywatele zostali zamienieni w bezwolnych wykonawców, bez własnej inicjatywy. Doprowadziło to do zaniku życia gospodarczego. mechanizm totalitarny w ten sam sposób doprowadził do zaniku życia politycznego. Jedyna słuszna partia rządząca musiała przecież posiadać stuprocentowe poparcie ze strony społeczeństwa, więc jednymi przejawami życia politycznego mogły być akty poparcia dla rządzących. To jednak nie zastąpi mechanizmu wielopartyjnego, gdzie każdy obywatel może opowiadać się za dowolnie wybraną opcją polityczną. Ta sposobność wyboru jest dla każdego człowieka rzeczą tak naturalną, iż wymuszenia na kimkolwiek głoszenia sprzecznych z jego osobistymi poglądów doprowadza do buntu, który prędzej czy później musi zostać uzewnętrzniony. Podobna sytuację możemy zaobserwować chociażby w życiu duchowym. Jeśli nie jest możliwe wygłaszanie własnych idei i poglądów to następuje zahamowanie postępu. Tak więc jeśli założyć równość całego społeczeństwa to dochodzimy do sytuacji w której stoi ono w miejscu. Gdy wszyscy są równi, to nie ma jednostek znakomitych, które wskazują inne, lepsze drogi jakimi mogłoby podążać całe społeczeństwo. Im więcej równości, tym mniej rozwoju.
Obydwa mechanizmy wykluczają się. Wprawdzie ich hasła pojawiały się na przestrzeni wieków w okolicy siebie, to jednak ich realizacja nie jest możliwa. mechanizmy socjalistyczne nie chciały rezygnować z tych haseł. Marks uważał, iż projektowane poprzez niego społeczeństwo będzie nie tylko opływające w dostatek, lecz również będzie możliwy rozwój ludzkiej podmiotowości i zanik wszelkich barier i napięć. Takie połączenie wartości z tablicy liberalnej (dotyczące wolności) z tymi z tablicy egalitarnej (dotyczących równości) jest utopijne. Jednak opowiedzenie się za jednym systemem byłoby samoniszczące.
Zastosowanie jedynie wartości z tablicy egalitarnej doprowadziło aby do państwa totalitarnego. Społeczeństwo tkwiło aby w miejscu bez szans na jakikolwiek rozwój. Układ taki nie byłby możliwy poprzez dłuższy czas. odpowiednikiem na wprowadzenie w życie tego mechanizmu jest Kuba. Od wielu lat zamknięte społeczeństwo tkwi w marazmie.
mechanizm liberalny również jest samo destrukcyjny, lecz z innych powodów. Tu za sprawą technicznego dynamizmu i rozwoju społeczeństwo staje się coraz bardziej żądne następnych innowacji technicznych i socjotechnicznych. Postęp dyktuje następne zmiany, które natomiast jeszcze bardziej przyspieszają jego rozwój. Wolność w myśleniu, twórczości i głoszeniu własnych poglądów doprowadza z czasem do niestabilności. Z czasem także pojawiają się wielkie różnice socjalne, bezrobocie, zapaści ekonomiczne, a co za tym idzie coraz większe niezadowolenie socjalne i rosnące konflikty. mechanizm taki jest niestabilny i łatwo może zostać obalony albo zmieniony, co zresztą leży w jego naturze i założeniach.
mechanizm egalitarny nie ma szans na przetrwanie na skutek braku sił witalnych, a liberalny z przyczyn zupełnie odwrotnych, czyli nadmiaru tych sił. W obu sytuacjach musi jego nastąpić destrukcja.
Doszliśmy do wniosku, iż obydwa te mechanizmy są skazane na nieuchronny upadek. Nie mogą istnieć wspólnie, ani każdy z osobna. Jednak jest sposobność pewnego współdziałania, wzmacniania jednego mechanizmu elementami drugiego. Nie jest jednak to możliwe w dowolnych konfiguracjach.
mechanizm egalitarny jest zamknięty na wszelakie zapożyczenia z mechanizmu liberalnego. Historia zna przypadki kiedy takie praktyki bardzo szybko doprowadziły do jego upadku. Nie można do mechanizmu totalitarnego włączyć wolności słowa, bo to jest zaprzeczenie jego głównych założeń. odpowiednikiem pró aby wprowadzenie zasad liberalnych do mechanizmu egalitarnego mogą być dokonania Gorbaczowa. Pró; aby nieudane, ( ponieważ nie można odebrać systemowi totalitarnemu jego gospodarki, gdyż w tym momencie traci on podstawę swojego istnienia. Demokracja liberalna i wolny rynek nie dają się rozdzielić, lecz także jakiekolwiek z nich nie może istnieć w innym systemie wartości.
Inaczej przypadek przedstawia się z systemem liberalnym. Jest on otwarty na wszelakie innowacje, czyli również na pewne zapożyczenia, czy udoskonalenia pochodzące z mechanizmu egalitarnego. Tu nie następuje destrukcja mechanizmu czy jego rozkład, a wręcz przeciwnie: mechanizm zyskuje na żywotności, a wprowadzone pewne ograniczenia hamują jego nadmierny rozwój i prowadzą do lepszego funkcjonowania. Tylko mechanizm liberalny wspólnie z pewnymi ograniczeniami ma szanse na przetrwanie. Ograniczenia te mogą dotyczyć różnych dziedzin życia: może to być ingerencja w sprawy ekonomiczne, czy ubezpieczenia społeczne.
na podstawie: "Dwie Tablice" prof. Stanisław Rainko
  • Dodano:
  • Autor: